خانم دکتر فرخ‌رو پارسا نخستین زن ایرانی است که در سال ۱۳۴۷ به مقام وزارت رسید. پست وی وزارت آموزش و پرورش در کابینه دوم و سوم امیرعباس هویدا بود. سرگذشت این بانو بسیار دردناک و در عین‌حال بسیار قابل تامل است. کارنامه زندگی این زن نشان می‌دهد که انسانی بوده است شریف و درستکار که همیشه در راستای منافع جامعه حرکت کرده است. بدین جهت بر آن شدم که شرح احوال مختصری از زندگی او را که متاسفانه به طرز فجیعی اعدام شد، فراهم کنم.
وی در اسفند سال ۱۳۰۱ در باغی خارج از شهر قم به دنیا آمد. مادر وی فخرآفاق پارسا یکی از زنان مبارز جامعه و از فعالان حقوق زنان ایران بوده است که مدیر مجله «جهان زنان» بود و پدرش فرخ‌دین پارسا کارمند وزارت بازرگانی و مدیر مجله‌های «اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران» و «عصر جدید» بود. به هر تقدیر این آغاز بسیار زیبای زندگی خانم فرخ‌رو پارسا نشان می‌دهد که چطور از یک مادر انقلابی، انسان‌دوست و آزادیخواه، این چنین بانویی با شخصیت به جهان عرضه میشود. وی از آن رو در شهر قم زاده شد که مادرش به دلیل نشر مقاله‌ای با عنوان «لزوم تعلیم و تربیت مساوی برای دختر و پسر» در تبعید به سر می‌برد. این مقاله اعتراضات گسترده‌ای را در بین روحانیون آن دوران برانگیخت و موجب تبعید مادر وی گشت؛ ولی پس از تولد وی با میانجیگری میرزاحسن خان مستوفی‌الممالک (نخست وزیر وقت) به تهران بازگردانده شد.
فرخ‌رو پارسا تحصیلات ابتدایی خویش را در دبستان هما در تهران سپری نمود و برای ادامه تحصیل در دوره متوسطه به دانشسرای مقدماتی رفت. وی توانست دوره متوسطه را با کسب رتبه اول به پایان رسانده و به دانشسرای عالی راه یابد. او در سال ۱۳۲۱ دانشسرای عالی را با اخذ مدرک لیسانس در رشته علوم طبیعی به پایان رسانید و به دانشگاه تهران راه یافت. وی تحصیلات دانشگاهی خویش را در رشته پزشکی ادامه داد و توانست در سال ۱۳۲۹ با اخذ درجه دکترا از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل گردد. فرخ‌رو پارسا در سال ۱۳۲۱ با احمد شیرین‌سخن ازدواج کرد و از همان سال پس از اخذ مدرک لیسانس از دانشسرای عالی به تدریس در دبیرستانهای تهران پرداخت. او پس از پایان تحصیلات دانشگاهی تا مقطع دکترا، علیرغم اینکه در رشته پزشکی دانش‌آموخته شده بود کار طبابت را رها کرد و ترجیح داد که به کار فرهنگی بپردازد؛ بدین ترتیب او در وزارت فرهنگ آن دوران مشغول به کار شد. وی در سال ۱۳۳۳خ به همراه تنی چند از همکارانش «انجمن بانوان فرهنگی» را برای دبیرستانهای دخترانه آن دوران تأسیس نمود و در سال ۱۳۳۵خ به عنوان یکی از اعضای هیات رئیسه «شورای همکاری جمعیت‌های بانوان ایرانی» انتخاب شد. فرخ‌رو پارسا همچنین نخستین مدیر کل زن در ایران بود. در سال ۱۳۳۹ با آغاز به کار دانشگاه ملی ایران، وی عهده‌دار سِمَت مدیر کلی دبیرخانه دانشگاه ملی ایران شد. انتصاب یک زن به این سمت، اعتراضات زیادی را در محافل اداری، فرهنگی و سیاسی تهران به راه انداخت ولی مقامات دانشگاه توانستند از برکناری فرخ‌رو پارسا جلوگیری کنند.
پس از انقلاب ۱۳۵۷، وی با اتهاماتی چون: « ایجاد فساد و نشو و نمای فحشا در وزارت آموزش و پرورش و غیره...» در دادگاه انقلاب اسلامی شعبه تهران به ریاست صادق خلخالی محاکمه شد و به عنوان مفسد فی الارض !!! در تاریخ ۱۸ اردیبهشت سال ۱۳۵۹ اعدام گردید.
در آخرین روزهای زندگی میگفت : «من خود پزشک هستم و میدانم مرگ لحظه ای بیش نیست. با روی باز به استقبال مرگ میروم و حاضر نیستم برای صباحی دیگر زنده ماندن و زندگی ، پنجاه سال تلاش در راه آزادی و تساوی حقوق زن و مرد را با چند کلمه پشیمانی نقش بر آب سازم. نه هرگز حاضر نیستم یک قدم به عقب برگردم!»
خانم فرخ رو پارسا در دادگاه
نحوه اعدام او بسیار دردناک است آن هم همراه با زنی معروف به بدکاره‌گی، و در محله‌ای بدنام در جنوب تهران. حتی در لحظه مرگ خواستند آن بانوی نازنین را که هزاران دختر میهن من شاگردانش بودند، تحقیر کنند. چند جعبه نوشابه را روی هم میچینند. یک گونی بر سر خانم پارسا کشیدند. سه پاسدار خانم پارسا را روی جعبه ها میگذارند و طناب را از روی گونی بر گردنش میاندازند. دو نفر از بچه های کمیته محل طناب را میکشند، طناب پاره میشود و خانم پارسا کف پیاده رو پرتاب میشود. ناجوانمردها حتی رسم اقوام وحشی را رعایت نمیکنند که اگر محکوم به مرگی نمرد بخشوده میشود. این بار سیم بکسل میآورند با طنابی کلفت، بانوی نازنین را که هیچ نمیگوید در همان گونی بالا میکشند و سرطناب را دور درختی میپیچند و سپس سه تیر خلاص بر پیکر بی جان وی شلیک کردند...
او تجسم آبرو و شخصیت زن ایرانی بود. اولین زنی بود که به وزارت رسید و پایه‌گذار یکی از معروفترین دانشگاههای ایران شد. و نیز اولین زنی بود که به مقام معاونت وزارتخانه‌ای رسید و در مقام نماینده ملت برای اولین‌بار به مجلس شورای ملی راه یافته بود. او هجده سال تمام در مقام ریاست یکی از مهم‌ترین دبیرستانهای دخترانه‌ی ایران و نیز سالهای متمادی دیگر در مقام بلند معلم هزاران دختر ایرانی را به کمال دانش و دانایی آراسته بود. او به معنای حقیقی کلمه یک شهید است، اگر خانم فرخ‌رو پارسا در دادگاه به آنچه که از او خواسته بودند دم میزد شاید جانش را نجات می‌داد. اما او براصولی که به آن باور داشت ایستادگی کرد و جان در این راه گذاشت...
خانم فرخ رو پارسا همراه فرح پهلوی-امیر عباس هویدا و اعضای هیئت دولت در سفر به چین
خانم وزیر دکتر فرخ رو پارسا نشسته نفر سومی به همراه اساتید دانشگاه
خانم فرخ رو پارسا در دادگاه
بر گرفته از:
روزنامه‌های کیهان، ۷، ۸ و ۹اردیبهشت، اطلاعات، ۳، ۷، ۸ و ۱۵ اردیبهشت و انقلاب اسلامی ۹و ۱۸ اردیبهشت ۱۳۵۹
کتاب «خانم وزیر» نوشته خانم منصوره پیرنیا
مقاله سرگذشت اولین وزیر زن ایرانی- شهرنوش پارسی‌پور- تارنمای رادیو زمانه
هرگونه کپی و برداشت از مطالب این وبلاگ تنها با ذکر منبع مجازاست.
درود بر فرشید خان بزرگ..
پاسخحذفخوبان گلوفشرده قهر طبیعتند ..
متاسفانه ما ملتی داریم دارای حافظه فراموش کاری! خانم پارسا فرزندان بسیاری را اموزش داد اما همین فرزندان طناب اعدام بر گردن این شیرزن انداختند واو را به شهادت رساندند..
بهرحال نامشان همیشه جاودانه باد..